مواد و ابزارهای هنری چیزی فراتر از شیء و ابزار هستند. رنگ ها با جنسیت های مختلف، فقط برای رنگ آمیزی صفحه نقاشی نیستند. هر کدام به جهان بینی ویژه ای تعلق دارند. محتوایی که با آبرنگ بیان می شود، تفاوت ماهوی با محتوای نقاشی آکرلیک دارد. دنیای مجسمه های چوبی و برنزی و...، فارغ از خواص فیزیکی، تفاوت های قابل تأملی با هم دارند. شاید این فاصله را خوشنویس هایی که قلم نی دست می گیرند و یا با قلم مو و رنگ می نویسند، بهتر از دیگران لمس کنند. این مواد و ابزارها براساس نوع عملکرد، خصوصیات فیزیکی و شیمیائی و صد البته به دلیل گذشته و سوابق تاریخی، به سبب روحی که از نقاشان گذشته در وجودشان باقی مانده، منظری یگانه از فهم جهان را نمایش می دهند.
این ایده ها و اندیشه های هنرمند است که او را به سمت تکنیک، مواد و ابزاری متناسب سوق می دهد و در مقابل همین تکنیک و مواد و ابزار هم سهمی در انگیزش و شکل گیری افکار و جهان بینی، یا حداقل جهان گویی هنرمند دارند. فارغ از تکنیک های اجرایی که خود پیوستگی بلامنازعه ای با شیوه های بیانی و محدوده های محتوایی دارند، ابزارها هم به طور مستقل در ماجرای هنر دخیل می شوند. هنرمند می تواند چیزی به این دایره فعلی اضافه کند، اما مشروط بر آن که به شناخت کافی از این ظرفیت ها رسیده باشد. صرف جابجایی تکنیک اجرایی رنگ روغن با پاستل، جهانی تازه از هنر خلق نمی شود.
وقتی لنز دوربین عکاسی تعویض می شود، نگاه هنرمند هم عوض می شود و این تغییر فراتر از زاویه دید اپتیکال بوده و به نگاه و تحلیل های عکاس تسری پیدا می کند. معانی و تصاویر پشت دوربین با لنزهای مختلف تعابیر متفاوتی برای هنرمند عکاس دارند. این موضوع آنقدر ملموس است که می توان مدعی شد حتی ابعاد ظاهری اتاقک دوربین، امکانات و مشخصات بدنه دوربین و ادوات ساده تری مثل؛ سه پایه، فیلتر و... هم ممکن است در این جهان بینی دخیل باشد. حتی بیشتر از آن که پیش از مواجهه و تجربه مستقیم بتوان گمان کاملی از آن داشت. همانطور که دغدغه ها و علائق عکاس او را برای انتخاب ابزار کمک می کند، همین ابزار هم به نوبه خود بر علائق، توجهات و دغدغه های هنرمند عکاس تاثیر می گذارد. چندان که گاهی جهان بینی تازه ای از هنرمند را به نمایش می گذارند. این تنها عکاس نیست که با توجه به موضوع؛ ابزارش را انتخاب می کند، موضوعات و مفاهیم مختلفی هم هستند که خودشان را از طریق همین ابزارها به عکاس نشان می دهند و موجب انگیزش عکاس می شوند.
سعید فلاح فر